Hiện nay, vắc xin sốt xuất huyết là giải pháp có thể phòng ngừa bệnh và đẩy lùi các biến chứng nguy hiểm của sốt xuất huyết đang nhận được nhiều sự quan tâm của xã hội. Bởi cho đến thời điểm hiện tại, bệnh đã ngày càng phổ biến, lây lan trong cộng đồng một cách mạnh mẽ cùng các biến chứng vô cùng nguy hiểm như suy tạng, xuất huyết não, tử vong,…

Vậy, vắc xin sốt xuất huyết là gì? Ai nên tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết? Có những loại vắc xin nào? Tiêm vắc xin ở đâu? Và nên tiêm mấy mũi là đủ? Bài viết dưới đây sẽ trả lời chi tiết cho các câu hỏi trên.

Vắc xin sốt xuất huyết là gì?

Vắc xin sốt xuất huyết là vắc xin phòng ngừa căn bệnh truyền nhiễm sốt xuất huyết ở người. Vắc xin sốt xuất huyết hoạt động trên cơ chế kích thích tạo ra khả năng miễn dịch một cách chủ động với các chủng virus Dengue gây ra sốt xuất huyết Dengue.

Vì sao nên tiêm phòng sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết Dengue là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở nước ta, dễ bùng phát vào mùa mưa và có nguy cơ gây thành dịch. Sốt xuất huyết Dengue gây ra bởi virus Dengue gồm 4 loại huyết thanh virus là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Muỗi Aedes là vật chủ trung gian truyền bệnh chính.

Nên tiêm phòng sốt xuất huyết vì vật chủ trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes có khả năng sinh nở và tuổi thọ rất cao. Đến giai đoạn đẻ trứng, một cá thể muỗi Aedes cái có thể đẻ từ 100 đến 200 trứng; nếu điều kiện môi trường thuận lợi, chỉ mất khoảng 2 ngày để trứng nở thành ấu trùng, mất khoảng 7 ngày để từ ấu trùng phát triển thành nhộng và muỗi trưởng thành. Hơn nữa, muỗi cái còn có tuổi thọ cao hơn nhiều so với cá thể đực, nó có thể “nhởn nhơ” lây bệnh cho người khỏe mạnh trong 40 ngày sống của nó.

Đặc biệt là môi trường và khí hậu ở Việt Nam là hoàn toàn thuận lợi cho sự sinh sôi và phát triển của loài muỗi này. Có thể hiểu đơn giản rằng, chúng ta đang sống trong môi trường có đầy rẫy các vật chủ trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết đang hoành hành và có thể đốt chúng ta bất cứ lúc nào để lây truyền virus Dengue. Vì thế, cần tiêm vắc xin sốt xuất huyết để phòng tránh nguy cơ lây nhiễm.

Bên cạnh đó, các hệ lụy khi mắc phải bệnh sốt xuất huyết là rất đáng chú ý. Nếu bị nhẹ thì sẽ gây sốt cao, đau nhức toàn thân, phát ban, suy tạng, rối loạn đông máu,… Còn nếu trong trường hợp xấu hơn thì rất có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như chảy máu nội tạng, giảm huyết áp đột ngột hoặc thậm chí có thể gây tử vong nếu không được điều trị và xử lý kịp thời.

Vì thế, tiêm vắc xin phòng sốt xuất huyết có thể kích thích cơ thể tạo ra được kháng thể, tăng cường hệ miễn dịch, giúp cho chủ thể giảm thiểu được nguy cơ mắc bệnh cũng như lây nhiễm virus gây bệnh, tránh được những hệ lụy đáng tiếc đến sức khỏe bản thân và cộng đồng.

Bệnh sốt xuất huyết phổ biến ở đâu?

Dựa trên môi trường sống “ưa thích” của tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết là muỗi Aedes, ta có thể xác định được các khu vực mà bệnh sốt xuất huyết phổ biến trên thế giới là Đông Nam Á, Ấn Độ, Trung Quốc, Trung Đông, Trung Mỹ, Nam Mỹ, khu vực Caribe, châu Úc, châu Phi và Thái Bình Dương.

Bệnh sốt xuất huyết đặc biệt phổ biến ở vùng lãnh thổ của Hoa Kỳ và các vùng khí hậu nhiệt đới của Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam.

Ở khu vực lãnh thổ của Hoa Kỳ, các khu vực mà bệnh sốt xuất huyết phổ biến bao gồm Samoa, quần đảo Virgin, Puerto Rico và các quốc gia lân cận như cộng hòa quần đảo Marshall, Cộng hòa Paula và liên bang Micronesia.

Ở Việt Nam, sốt xuất huyết lưu hành rất phổ biến ở cả 4 khu vực bao gồm miền Bắc, Trung, Nam và khu vực Tây Nguyên. Theo kết quả thống kê của cổng thông tin điện tử Bộ Y Tế Việt Nam, trong số các ca mắc sốt xuất huyết thì số lượng ca mắc sốt xuất huyết do virus Dengue chiếm đến 85% và có đến 90% ca tử vong xảy ra ở các tỉnh phía Nam của Việt Nam, trong đó có đến 90% ca tử vong là các bệnh nhân có độ tuổi dưới 15.

Có thể thấy, bệnh sốt xuất huyết do muỗi Aedes làm trung gian lây truyền tại Việt Nam đã và đang trở thành “nỗi lo sợ” to lớn trong cộng đồng, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh mà sốt xuất huyết còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng của họ. Vì vậy, chúng ta cần luôn đề cao cảnh giác trước những mầm mống có thể lây bệnh và tuyệt đối tuân theo những khuyến cáo về phòng chống bệnh sốt xuất huyết.

Đối tượng nên tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết

Theo WHO, đối tượng có thể áp dụng tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết là trẻ em và người lớn trong độ tuổi từ 9 - 45.

Tuy nhiên, trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ khuyến nghị nên tiêm phòng sốt xuất huyết cho trẻ em trong giai đoạn từ 9 đến 16 tuổi, nhưng chỉ khi đối tượng này đã bị nhiễm sốt xuất huyết trước đó và đang sinh sống ở những khu vực có bệnh sốt xuất huyết phổ biến.

Lý do giải thích cho vấn đề trên là trẻ em đã bị sốt xuất huyết trước đó có nguy cơ rất cao sẽ mắc bệnh sốt xuất huyết dạng nặng và gặp những biến chứng nguy hiểm hơn, thậm chí là tử vong. Do đó, các trung tâm tiêm chủng hoặc các cơ sở y tế phải kiểm tra bằng chứng về việc nhiễm sốt xuất huyết trước đó trước khi ra quyết định tiêm vắc xin cho một đối tượng bất kỳ.

Trẻ em và người lớn trong độ tuổi từ 9 – 45 nên được tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết.

Ngoài ra, nhóm đối tượng là phụ nữ có thai và cho con bú vẫn chưa có đủ dữ liệu cơ sở để có thể đưa ra được khuyến cáo nên tiêm vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết hay không. Với phụ nữ đang trong độ tuổi mang thai có thể tiêm phòng vắc xin sốt xuất huyết mà không cần tiến hành thử thai trước khi tiêm.

Các trường hợp chống chỉ định tiêm vắc xin sốt xuất huyết

Chống chỉ định tiêm vaccine sốt xuất huyết với các đối tượng là trẻ em chưa bị nhiễm sốt xuất huyết trước đó. Vì thế, trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ) đã khuyến nghị rằng trẻ em dưới 9 tuổi không được phép tiêm vắc xin sốt xuất huyết. Bởi trẻ em dưới 9 tuổi ít có khả năng bị nhiễm sốt xuất huyết trước đó.

Bên cạnh đó, trẻ em có hệ thống miễn dịch bị suy yếu cũng không được cấp phép để tiêm phòng loại vắc xin này.

Hơn nữa, những đối tượng là trẻ em đã từng tiêm vắc xin sốt xuất huyết trước đó nhưng đã bị phản ứng phụ sau tiêm gây ra nhiều triệu chứng nghiêm trọng đe dọa đến tính mạng cũng bị chống chỉ định tiêm phòng vắc xin.

Ở một vài quốc gia, vắc xin sốt xuất huyết không được cấp phép cho những người trên 16 tuổi. Không có đủ cơ sở dữ liệu để cho thấy hiệu quả của vắc xin đối với nhóm đối tượng trên 16 tuổi này.

Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA Hoa Kỳ) cũng không phê duyệt cho đề xuất áp dụng tiêm vắc xin sốt xuất huyết cho các đối tượng là khách du lịch và những người không cư trú tại các khu vực phổ biến sốt xuất huyết.

Tiêm vắc xin sốt xuất huyết có tác dụng trong bao lâu?

Đến thời điểm hiện tại, trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC Hoa Kỳ) cho biết rằng họ dự đoán tiêm vắc xin sốt xuất huyết có thể chống lại bệnh trong ít nhất 6 năm. Bên cạnh đó, vẫn có nguy cơ thấp là một số đối tượng đã được tiêm vắc xin vẫn có thể bị nhiễm hoặc tái nhiễm sốt xuất huyết.

Thông tin trên vẫn là một dự đoán nhưng chưa có cơ sở khoa học và chưa được công bố, hiện các nhà nghiên cứu trên thế giới vẫn đang nghiên cứu và tìm hiểu thêm về thời gian tác dụng của vắc xin sốt xuất huyết.

Tiêm vắc xin sốt xuất huyết mấy mũi là an toàn?

Theo Tổ chức Y Tế Thế giới WHO, vắc xin sốt xuất huyết CYD-TDV (Dengvaxia®) cần được tiêm 3 mũi cách nhau 6 tháng (0, 6, 12 tháng) theo quy trình tiêm chủng rõ ràng và hệ thống giám sát chặt chẽ để đảm bảo quá trình tiêm chủng đạt hiệu quả tốt nhất.

Vắc xin phòng sốt xuất huyết có mấy loại?

Hiện nay, trên thế giới đang lưu hành và được phê duyệt chính thống về công dụng ở nhiều quốc gia vắc xin phòng sốt xuất huyết Dengvaxia (CYD-TDV) của Sanofi Pasteur – hãng dược phẩm hàng đầu thế giới của Pháp.

Vắc xin phòng bệnh sốt xuất huyết Dengvaxia (CYD-TDV)

CYD-TDV là vắc xin phòng chống sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra đầu tiên được cấp phép trên thế giới vào tháng 12 năm 2015 tại Mexico. Vắc xin này sử dụng cho các đối tượng trong độ tuổi từ 9 đến 45 đang sinh sống trong vùng lưu hành dịch.

Vắc xin Dengvaxia là vắc xin sốt xuất huyết Tứ giá, sống giảm động lực do bộ phận vắc xin của tập đoàn Sanofi – Sanofi Pasteur nghiên cứu và phát triển.

Hiện Việt Nam đang trong quá trình kiểm nghiệm và nỗ lực đưa vắc xin phòng sốt xuất huyết với hiệu quả bảo vệ tối ưu nhất về với người dân cả nước, giảm tải áp lực cho hệ thống y tế nước nhà.

Theo thông tin chính thức từ Tổ chức Y Tế Thế giới (WHO), hiệu quả bảo vệ cơ thể khỏi virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết của vắc xin này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm độ tuổi, số lần tiêm và tuýp virus Dengue đang lưu hành tại địa phương.

Vắc xin CYD-TDV hiện tại vẫn chưa được WHO tiền thẩm định chất lượng nên chưa được lưu hành toàn thế giới mà chỉ được phép lưu hành tại một số quốc gia nhất định có cơ quan quản lý quốc gia cấp giấy chứng nhận lưu hành.

Một số tác dụng phụ khi tiêm vắc xin sốt xuất huyết

Đối với các đối tượng đã từng bị sốt xuất huyết, khi tiêm vắc xin sốt xuất huyết sẽ xuất hiện các tác dụng phụ như ngứa hoặc nhức ở vị trí tiêm, đau nhức toàn thân, nhức đầu, thiếu năng lượng, uể oải và khó chịu. Những tác dụng phụ này là dấu hiệu hoàn toàn bình thường cho thấy cơ thể đang phản ứng lại với vắc xin, cơ thể đang xây dựng cơ chế bảo vệ khỏi sự gây bệnh của virus. Các tác dụng phụ này sẽ biến mất hẳn trong vòng vài ngày sau khi tiêm.

Cũng giống như các vắc xin khác, Vắc xin sốt xuất huyết cũng có thể gây ra một số phản ứng nghiêm trọng (rất hiểm) như phản ứng phản vệ…vì vậy, người đi tiêm chủng cần tuân thủ theo những hướng dẫn của nhân viên y tế.

Nên tiêm vắc xin sốt xuất huyết ở đâu tốt và uy tín?

Vắc xin sốt xuất huyết nên tiêm ở những trung tâm tiêm chủng hoặc các cơ sở y tế uy tín, đảm bảo được toàn bộ các yêu cầu khi tiêm loại vắc xin này như độ tuổi, tình trạng sức khỏe hiện tại và cần trang bị khu vực xử trí sau tiêm để hạn chế tối đa nguy cơ phản ứng nguy kịch.

Tuy nhiên, hiện nay Việt Nam vẫn chưa đưa vắc xin tiêm phòng bệnh sốt xuất huyết vào sử dụng. Tuy nhiên đây là một trong những loại vắc xin quan trọng hàng đầu sẽ được Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC sớm đưa về Việt Nam. Hiện quá trình đưa vắc xin sốt xuất huyết về Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đàm phán quan trọng.

Với sự phát triển của y học hiện đại nói chung và ngành công nghiệp vắc xin phòng chống dịch bệnh nói riêng, loại vắc xin sốt xuất huyết tối ưu nhất sẽ được phát triển và cấp phép lưu hành trên khắp thế giới, đặc biệt là tại Việt Nam trong thời gian sớm nhất để phục vụ người dân.

Vắc xin sốt xuất huyết là một trong những vũ khí quan trọng trong chương trình tiêm chủng toàn cầu, giảm tình trạng lây lan dịch bệnh, bảo vệ tính mạng và giảm gánh nặng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe, nhất là khi tình trạng sốt xuất huyết ngày càng tăng cao tại Việt Nam.

Nguồn VNVC.